W układach pneumatycznych czynnikiem roboczym jest sprężony gaz lub inna jego mieszanina w postaci powietrza atmosferycznego. Sprężone powietrze pełni podobną rolę jak ciecz w układach hydraulicznych.
Podstawowe zadania czynnika roboczego to:
Aby układ pneumatyczny działał sprawnie i niezawodnie, należy w odpowiedni sposób przygotować dostarczane do tego układu powietrze. Zazwyczaj zajmuje się tym odpowiednia osoba, która ma podstawowe zadania:
Po dokładnym oczyszczeniu czynnik roboczy musi charakteryzować się brakiem kropli wody, brakiem olejów i zawartością zanieczyszczeń mechanicznych.
Najczęstszym czynnikiem roboczym w układach pneumatycznych jest sprężone powietrze. Stosuje się go ze względu na listę zalet takich jak:
Ale ma też wady. Jedną z nich jest problem z utrzymaniem szczelności w stosowanych układach pneumatycznych. Posiada kolejną wadę – dużą ściśliwość. Wada ta utrudnia pozyskiwanie płynności ruchów.